15 ވަނަ ޤަރުނުގެ ނިމުނުއިރު، އެލެގްޒެންޑަރ 6 ވަނަ ވަނީ ކަނޑު ދަތުރު ތަކުން ޕޯޗްގީޒުން ހޯދި ޕޯޗްގީޒުގެ އިރުމަތީފަރާތުގެ ދަތުރު ފަތުރާއިބޭހޭ ހޯދުންތަކުގެ މިލްކުވެރިކަން ޕޯޗުގަލަށް ދީފައެވެ. އިންޑިޔާއަށް ކަނޑު މަގުން ދަތުރުކުރުމަށް “ ކޭޕް މަގު“ އޭ ކިއުނު ކަނޑުއޮޅި ތަކާއި ދަތުރުކުރާނޭ މަގު ހޯދުމަކީ އެ ހުއްދައިގެ ފުރަތަމަ ނަތީޖާއެވެ. އަދި ޖެހިގެން އައި ޤަރުނުގެ ބޮޑު ބައެއްގައި، ޕޯޗުގަލަށް ޤަބޫލުކުރެވުނީ އިންޑިޔާގައި އެމީހުން ހޯދި ސަރަޙައްދުތަކާއި އަދި އެތަންތަނަށް ދިއުމަށް ބޭނުންކުރާ ކަނޑުގެ މަގުތައް ޤާނޫނީ ގޮތުން މިލްކުވެގެންވާކަމަށެވެ. 1498 ގައި ޑަ ގާމާ (ވެސްކޯ ޑަ ގާމާ ) ކެލިކަޓަށް ފުރަތަމަ ފުރަތަމަ ފޭބިހިސާބުން ޕޯޗުގީޒުންގެ ސިޔާސަތަކަށްވީ އިރުމަތީގެ ކަނޑުތަކުގައި ފުރިހަމަ ބާރު ހިންގުމެވެ. އެމީހުންގެ މަޤްޞަދަކަށްވީ ސަރަޙައްދީ ވެރިކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް ހަމައެކަނި ކަނޑުތަކާއި ވިޔަފާރި މަގުތަކުގެ ބާރު ހިފެހެއްޓުމެވެ. އެކަމަށްޓަކައި އެމީހުން ބަނދަރުތަކާއި ރަށްތައްފަދަ ފައިދާހުރި ތަންތަން ހޯދަން މަސައްކަތްކުރިއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ތަންތަން ހޯދީ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. އަނެއްބައި ހޯދީ ޑިޕްލޮމަސީގެ ޒަރީއާއިންނެވެ. އެ ޒަމާނުގެ އަޖައިބު ކަމަކީ ޔޫރަޕުގެ އެހެން ޤައުމުތަކުން ވެސް ކޭޕް މަގު އެމީހުންގެ މިލްކެއްގެ ގޮތުގައި ޤަބޫލުކުރިކަމެވެ.
ކަނޑަކީ އިންސާނުންގެ އާންމު މުދަލެއްކަމުގެ ނަޒަރިއްޔާ ފުރަތަމަ ހުށަހެޅީ އެލިޒަބެތާއި އޭނާގެ ހިތްވަރުގަދަ ނެވިންނެވެ. އަދި އޭގެ ފަހުން ގްރޯޓިއަސް އޭނާގެ ފަހަތުގައި ތިބިމީހުންނެވެ.
ފޯޗުގަލު މީހުންނަށް އެމީހުންގެ އިރުމަތީގެ ވިޔަފާރީގެ ހައްގު އެމީހުންނަށް ލިބިގެންވާކަން ގަބޫލުކުރުމުގެ ގޮތުން އެކަން އެގޮތަށް ވެގެންދިޔައެވެ. އެހެންކަމުން، ޑަޗް އަދި އިނގިރޭސި ކަނޑުދަތުރުވެރިން، އިންޑިއާގެ ވިޔަފާރީގައި ބައިވެރިވުމުގެ ހަމަހަމަ ހައްގު އެމީހުންނަށްވެސް ލިބިގެންވާކަމަށް ގަބޫލުކޮށް، އެހެން މަގަކުން އެކަން ކުރެވޭނެ ގޮތެއް ހޯދުމަށް، ހުޅަނގު އުތުރު މަގު ހޯދުމުގެ ދިގު އަދި އުނދަގޫ އަހަރުތަކެއް ހޭދަކުރިއެވެ.
ޕޯޕްގެ ބޯދާ ފަތްފުއްތަކުގައިވާ ހަނިކުރުންތަކާ ޚިލާފުވި ފުރަތަމަ ބަޔަކީ ފަރަންސޭސީންނެވެ. ޕޯލްމިއަރ ޑި ގޮންވިލް 1503 ވަނަ އަހަރު ކޭޕް އޮފް ގުޑް ހޯޕް ވަށައިލާފައިވާކަމަށާއި މަޑަގަސްކަރަ އަށް ގޮސްފައިވާކަމަށް ގަބޫލުކުރެވެއެވެ. ޑީޕްގެ ޕާމެންޓިއަރ އުޚުވަތުން، އެ މަގުން ދަތުރުކޮށްފައިވެއެވެ.
ޑަޗުންނާއެކު އުތުރު ކަނޑުގެ މަސްވެރިކަމާ ގުޅޭގޮތުން އެތައް ޚިލާފުތަކާއި އަރާރުންތަކެއް އުފެދި އެ އުފެދުނު ޚިލާފުތަކާ ގުޅިގެން، އެލިޒަބަތުގެ ސިޔާސަތުތައް ޖޭމްސްގެ ފަރާތުން އޮތް ބާރު ދޫކޮށްލެވުނެވެ. އޭނާގެ ގާނޫނީ ވަކީލު، ގްރޯޓިއަސްއަށް ސެލްޑަން ޖަވާބުދިނީ މާރެ ކްލޯސަމް ކިޔާ ފޮތަކުންނެވެ. އިތުރަށް ބުނާކަށް ނުޖެހޭނެ ފަދައިން، އެވަގުތު ވަނީ ގްރޯޓިއަސްގެ ފަރާތުން ކާމިޔާބެއް ހޯދާފައެވެ.
ފަރަންސޭސިމީހުން 1503 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހު ހޮންފްލޫރުން ދަތުރު ފެށިކަމަށް ބުނެވެއެވެ. މިދަތުރުތަކުގެ ވުޖޫދާއި ދަތުރުގެ ހެކި ބިނާވެފައިވަނީ އެބެ ބިނޮޓް ޕޯލްމިއަރ ދެ ގޮންވިލްގެ ބަޔާނުގެ މައްޗަށެވެ. އެބެ ބިނޮޓަކީ މި ކެޕްޓަނުގެ އަންހެން ގާތްތިމާގެ މީހަކާއި ދެ ގޮންވިލް އަނބުރާ ގެނައި މަލަގާސީ މީހަކު ކަމަށްވާ އެސޮމެރިކްއާ ދެމީހުންނަށް ލިބިފައިވާ އެންމެ ދޮށީ ދަރިއެވެ. (ގުއެރިން، ނަވް. ފްރަންގް.، ސަފުހާ 50-55 ބައްލަވާ) އެމް. އެސްޓަންސެލިން ބުނާގޮތުގައި ދެ ގޮންވިލްއަކީ އޮސްޓްރޭލިއާ ހޯދި މީހާއެވެ (ނަވް. ނޯމަންޑްސް، ސަފުހާ 165)؛ ނަމަވެސް މިވާހަކަތަކުގެ ތެރެއަށް ޤައުމިއްޔަތު ވަދެއްޖެނަމަ، ޙަޤީޤަތްތައް ދޮރުން ބޭރަށް އުދުހިގެންދެއެވެ. އަދި އެއީ ތެދެއްކަމާއި މެދު ޔަޤީންކަމަށް ނެތްކަމަށް ބުނެވޭނެއެވެ.
ޖީން އަދި ރައުލް ޕާމެންޓިއަރ އަޚުންގެ ދަތުރު ރަނގަޅަށް ސާބިތުވެފައިވެއެވެ. އެމީހުން ޑިއެޕްއިން ފުރީ 1529 ވަނަ އަހަރުގެ މާރޗް 28 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އެމީހުން ދަތުރުކުރީ ދެ އުޅަނދެއްގައެވެ. އެއީ 200 ޓަނުގެ ޕެންސީ އާއި 120 ޓަނުގެ ސަކްރީއެވެ. އެމީހުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތްކޮށް ސުމާޓްރާގެ ޓިކޫއަށް ދިޔައެވެ. އެތަނުގައި ޖީން ވަރަށްބޮޑަށް ހުންއައިސް އަދި އެބަލީގައި 1529 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރ 3 ވަނަ ދުވަހު ނިޔާވިއެވެ. މި ދަތުރުގެ ޔައުމިއްޔާ އޮތީ އަތުންލިޔެފައިވާ ގޮތުގައި 1832 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށެވެ. އޭގެފަހުން އެމް. ޓާބޭ އެސްޓަންސެލިންއަށް އެ ޔައުމިއްޔާ ދިނުމުން، އެސްޓަންސެލިން އޭނާގެ ”ނަވިގޭޓަރސް ނޯމަންޑްސް“ (ސަފުހާ 241-312) ގައި އެ ޝާއިޢުކުރިއެވެ. މި އެކްސްޕެޑިޝަންގެ ހިތްވަރުގަދަ ލީޑަރު ޖީން ޕާމެންޓިއަރ އުފަންވީ 1480 ގައެވެ. ނުވަތަ ބައެއް މީހުން ބުނާގޮތުން 1494 ގައެވެ. އޭނާއަކީ ޝާއިރަކާއި ކްލާސިކަލް ޢިލްމުވެރިއެކެވެ.
ޔޫސުފް ޔޫޝަޢު